2D-codes, waaronder de QR-code en de Data Matrix code (ook wel DMC genoemd), winnen snel aan populariteit in uiteenlopende sectoren. Ze zijn beide compact, veelzijdig en in staat om veel informatie te bevatten. Toch verschillen deze twee soorten 2D-codes in structuur, toepassingsgebied en gebruiksgemak. Fabrikanten zetten deze 2D-codes dan ook op verschillende manieren in: van logistieke traceerbaarheid tot productverificatie en marketing.
Waarom is het belangrijk om het verschil te kennen? Omdat de juiste keuze voor een QR-code of een Data Matrix code direct invloed heeft op de efficiëntie van uw processen én de beleving van uw klanten. In deze blog nemen we u mee in de belangrijkste verschillen tussen beide soorten 2D-codes. Zo kunt u onderbouwd kiezen welke code het beste aansluit bij uw doelstellingen.
Wat is een 2D-code?
Een 2D-code is een tweedimensionale barcode die gegevens opslaat in zowel rijen als kolommen, in tegenstelling tot de traditionele 1D-barcode die alleen horizontaal informatie bevat. Deze compacte 2D matrixcode kan veel meer data verwerken en is daardoor geschikt voor uiteenlopende toepassingen. Er zijn verschillende soorten 2D-code:
Wat is een Data Matrix code en hoe werkt het?
Een Data Matrix code is een type 2D-code dat veel wordt gebruikt om grote hoeveelheden gegevens compact op te slaan. Deze code is ontworpen om betrouwbaar gelezen te worden, zelfs op zeer kleine oppervlakken. Dat maakt de datamatrix code bijzonder geschikt voor sectoren zoals de farmacie, elektronica en voedingsmiddelenindustrie. Een bekende variant is de GS1 DataMatrix, die voldoet aan internationale standaarden voor traceerbaarheid en productidentificatie – essentieel in gereguleerde markten.
Hoe ziet een Data Matrix code eruit?
Een Data Matrix code is meestal vierkant (soms rechthoekig) en bestaat uit verschillende lichte en donkere blokken, ook wel cellen genoemd. Deze cellen zijn gerangschikt in een raster, ook wel matrix genoemd.
Hoewel een Data Matrix code meestal in zwart-wit wordt geprint, kan deze 2D-code ook in verschillende kleurencombinaties geprint worden, mits er genoeg contrast is tussen de lichte en donkere cellen om de code leesbaar te houden.
Data Matrix codes bevatten aan één kant een L-vormig patroon, dat twee aangrenzende randen creëert. Dit zogeheten vinderpatroon helpt scanners de Data Matrix code te vinden.
Hoe wordt een datamatrix code gescand?
Met behulp van een Data Matrix codescanner of omnidirectionele scanner kan een DMC vanuit elke hoek gescand worden (0-360°). Er zijn smartphonecamera's die Data Matrix codes technisch gezien kunnen scannen, maar veel smartphones beschikken niet standaard over deze functionaliteit. Om de informatie te kunnen uitlezen, hebben ze een externe app nodig.
GS1 DataMatrix code
Een bekende variant is de GS1 DataMatrix, die voldoet aan internationale standaarden voor traceerbaarheid en productidentificatie – essentieel in gereguleerde markten (zoals de gezondheidszorg) waar nauwkeurige en gestandaardiseerde codering vereist is.
Wat is een QR-code en hoe werkt het?
QR-codes (Quick Response) zijn ook 2D-barcodes die bestaan uit een raster van zwart-witte (of donkere en lichte) cellen waarin informatie gecodeerd wordt. QR-codes zijn net als andere 2D-codes omnidirectioneel, wat inhoudt dat ze vanuit elke hoek uitgelezen kunnen worden.
De QR-code is in 1994 door het Japanse bedrijf Denso Corporation uitgevonden.
QR-codes kunnen maximaal 4.296 alfanumerieke tekens bevatten, een aantal dat bepaald wordt door het aantal rijen en kolommen binnen de code.
Hoe ziet een QR-code eruit?
Een QR-code bestaat uit een raster met donkere of lichte blokken op een contrasterende achtergrond.
Hoewel QR-codes vaak in zwart-wit worden geprint, kunnen ze ook in veel verschillende kleurencombinaties geprint worden, mits er genoeg contrast is tussen de lichte en donkere cellen.
QR-codes bevatten een zogeheten vinderpatroon, dat scanners helpt de code te identificeren. Dit patroon bestaat uit drie identieke vierkanten linksboven, rechtsboven en linksonder.
Hoe wordt een QR-code gescand?
QR-codes worden net als Data Matrix codes met behulp van speciale QR-codescanners of imaging scanners vanuit elke richting gescand. Ook kunnen QR-codes met een smartphonecamera gescand worden. De afgelopen jaren zijn een aantal smartphonefabrikanten begonnen scanfunctionaliteit voor QR-codes standaard mee te leveren met hun smartphones. Bij klantgerichte toepassingen hebben QR-codes daardoor een streepje voor op Data Matrix codes, aangezien gebruikers een code meteen met hun smartphonecamera kunnen scannen, zonder een speciale app.
De QR Code powered by GS1
Een veelgebruikte variant van de QR-code is de QR Code powered by GS1, die voldoet aan de internationale normen voor productidentificatie en traceerbaarheid. Deze variant wordt veel gebruikt in de logistiek, retail en gezondheidszorg, waar het belangrijk is dat de codes gestandaardiseerd zijn en voldoen aan regelgeving. Door te voldoen aan de GS1-standaarden kunnen bedrijven wereldwijd de traceerbaarheid van producten waarborgen en voldoen aan de eisen van gereguleerde markten.
Verschil tussen QR-codes en Data Matrix codes
Data Matrix codes en QR-codes zijn allebei 2D-barcodes. Deze kunnen dezelfde informatie opslaan als traditionele lineaire barcodes, ook wel 1D-barcodes genoemd. GS1 is een wereldwijde standaardisatieorganisatie die internationale normen ontwikkelt en beheert voor verschillende soorten barcodes, waaronder datamatrix codes en QR-codes. Wat dit inhoudt, is dat beide codes GS1-identificatiesleutels kunnen bevatten, zoals een GTIN (Global Trade Item Number). Dit is een uniek en internationaal erkend nummer dat gebruikt wordt voor productidentificatie.
Met beide codes kunt u informatie opslaan zoals houdbaarheidsdata, serienummers en batch-/lotnummers, maar u kunt ze ook gebruiken om uw productverpakkingen door middel van URL's als het ware uit te breiden. Zo stuurt u consumenten bijvoorbeeld naar een website die handige informatie weergeeft, zoals allergie-informatie, recepten, gebruiksaanwijzingen en voor welke levensstijlen het product geschikt is.
Bovendien beschikken beide codes over foutcorrectie, in tegenstelling tot een standaard 1D-barcode. Dit houdt in dat gegevens zelfs uitgelezen kunnen worden als de 2D-barcode gedeeltelijk beschadigd of verwijderd is. Foutcorrectie wordt voor beide codes mogelijk gemaakt door het Reed-Solomon-algoritme voor foutcorrectie. Dit is een wiskundige vorm van foutcorrectie waarbij er gegevens toegevoegd worden aan de code.
Er bestaan echter kleine verschillen tussen de twee codes en daardoor leent elke variant zich beter voor bepaalde toepassingen.
Data Matrix codes nemen fysiek minder ruimte in beslag dan QR-codes en bieden daarmee een hoge gegevensdichtheid in een zeer klein formaat. Dit maakt deze 2D-code ideaal voor het markeren van individuele productonderdelen, waarop ruimte mogelijk beperkt is. De Amerikaanse vereniging Electronic Industries Alliance (EIA) raadt het gebruik van datamatrices aan voor het etiketteren van kleine elektronische componenten. Daarnaast zijn Data Matrix codes de standaardcode voor toepassingen in de auto- en luchtvaartindustrie en zijn ze de enige 2D-code die GS1 heeft goedgekeurd voor gereguleerde medische artikelen.
In vergelijking met Data Matrix codes zijn QR-codes groter en kunnen meer gegevens bevatten. Ook coderen Data Matrix codes alleen gegevens in numerieke en alfanumerieke tekens. QR-codes daarentegen werken ook met Kanji en andere multibyte-tekenreeksen en zijn daardoor geschikt voor niet-Europese talen.
QR-codes en Data Matrix codes zijn allebei openbare codes, wat inhoudt dat ze royalty-vrij zijn en u niet hoeft te betalen voor een licentie om ze te gebruiken. Gepubliceerde specificaties en printvereisten voor beide varianten zijn te vinden op de website van de Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO). Ga voor meer informatie over hoe de codes in elkaar zitten en hoe u ze kunt maken naar de desbetreffende ISO-norm:
- De eisen voor Data Matrix codes staan omschreven in de internationale ISO/IEC 16022-norm.
- De eisen voor QR-codes staan omschreven in de internationale ISO/IEC 18004-norm.
De tabel hieronder vergelijkt de belangrijkste technische eigenschappen van de Data Matrix code en de QR-code. Hierin worden de maximale gegevenscapaciteit, de minimale en maximale afmetingen, en de foutcorrectiemogelijkheden overzichtelijk naast elkaar gezet.
| Soort code |
Data Matrix code |
QR-code |
|
Maximale capaciteit
|
Numeriek: 3.116
Alfanumerieke tekens: 2.335
Bytes: 1.556 |
Numeriek: 7.089
Alfanumerieke tekens: 4.296
Bytes: 2.953 |
| Afmetingen |
Min. 10 x 10 cellen
Max. 144 x 144 cellen |
Min. 21 x 21 cellen
Max. 177 x 177 cellen |
| Foutcorrectie |
Reed-Solomon-algoritme voor foutcorrectie
Foutcorrectie van 25-33%
Foutcorrectieniveau is niet aan te passen
|
Reed-Solomon-algoritme voor foutcorrectie
Foutcorrectie kan bij QR-codes aangepast worden voor een grotere herstelcapaciteit. U kunt kiezen uit vier correctieniveaus. Hoe hoger het correctieniveau, hoe meer gegevens er nodig zijn en hoe groter de QR-code wordt.
Niveau L: 7%
Niveau M: 15%
Niveau Q: 25%
Niveau H: 30%
|
Welke 2D-code past bij uw toepassing?
Ondanks hun verschillen kunnen beide codes voor soortgelijke doelen gebruikt worden. Ze kunnen allebei meer gegevens coderen dan traditionele 1D-barcodes, extra informatie bevatten voor interne traceerbaarheid en ingezet worden voor marketingdoeleinden.
In de praktijk worden Data Matrix codes echter vooral gebruikt als oplossing voor interne productidentificatie en tegen vervalsingen, terwijl QR-codes de standaard zijn geworden voor de meeste klantgerichte toepassingen.
De 2D-code voor grip en zekerheid in de keten:
Data Matrix codes zijn perfect voor wanneer u te maken heeft met complexe leveringsketens, retourstromen of productveiligheid. Hierbij wilt u zekerheid. U wilt exact weten waar onderdelen zich bevinden, kunnen ingrijpen bij fouten, en zeker zijn van de echtheid van uw producten. Dit soort 2D-code sluit perfect aan op deze behoefte: compact, betrouwbaar en geschikt voor het markeren van losse onderdelen of verpakkingen. Hoe toe te passen:
- Ten behoeve van de traceerbaarheid binnen de leveringsketen, waaronder het markeren van directe onderdelen (bijvoorbeeld elektronische componenten)
- Als oplossing tegen vervalsingen met behulp van serialisatie (bijvoorbeeld bij farmaceutische verpakkingen)
De 2D-code voor klantgerichte toepassingen:
Voor een verbeterde klantervaring biedt de QR-code hierbij een uitkomst. Aan de hand van deze code kunt u informatie direct beschikbaar stellen, uw klanten snel helpen en hen een ervaring bieden die blijft hangen. Kortom een geschikte manier om een link te leggen tussen het product en de digitale beleving. Hoe toe te passen:
- Aanvullende productinformatie
- Gebruiksaanwijzingen en recepten
- Delen via sociale media
- Automatische hyperlinks voor het bestellen van reserveonderdelen en garantieregistratie
- Aanbiedingen, wedstrijden en gamificatie
Hoe print je een 2D-code op de juiste manier?
Het is belangrijk dat 2D-codes, net als andere vormen van productetikettering, scherp en correct geprint worden. Dit begint bij het kiezen van de juiste printtoepassing en een bijbehorend codeverificatiesysteem.
Hoewel QR- en Data Matrix codes minder foutgevoelig zijn dan 1D-barcodes, blijft duidelijke codering essentieel voor vertrouwen binnen de keten en gebruiksgemak bij klanten. Met een systeem zoals Domino’s R-Serie controleert u direct na het printen zowel de kwaliteit van de code als de juistheid van de gegevens.
Lees hier meer over hoe u met behulp van 2D-codes de traceerbaarheid en efficiëntie binnen uw organisatie kunt verbeteren.